منشاء استایرن در قرن ۱۹ میلادی از Storax جدا شد و در نتیجه معطر عمومی بدست آمد. استایرن، شیره درختی بنام Styrax بدست آمده که ماده ای مایع است. این ماده استایرول مشخص شده و در سال ۱۸۹۸ ماده ای جامد بوده و بعدها متاستیرول نامیده شد.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی استایرن
استایرن مشتق مایع روغنی بی رنگی که زرد رنگ است. به راحتی تبخیر می شود و بوی وانیل دارد. غلظت های بالای استایرن، بوی نامطبوعی دارد. با این ماده شیمیایی اولیه، می توان چندین کوپلیمر را تهیه کرد.
این ماده در سال ۲۰۱۰ به مقدار ۲۵ میلیون تن تولید شد و در سال ۲۰۱۸، این مقدار به ۳۵ میلیون تن در سال رسید. درختچه استاراکس در مناطق معتدل نیمکره شمالی یافت می شود. از این ماده شیمیایی رزینی بدست می آید. ارتفاع این درختان در حدود ۲ تا ۱۴ متر است.
اتیل بنزن از ترکیب اتیلن، بنزن و با واکنش شیمیایی آلکیلاسیون کاتالیزوری به شکل مایع تولید می شود. اتیل بنزن یکی از مهمترین موادی است که در تولید این ماده شیمیایی استفاده می شود. برای تولید چسب لاستیکی، رنگ، حلال و جوهر و بنزین استفاده می شود.
استایرن مونومر با واکنش دهیدراتاسیون کاتالیزوری اتیلن بنزن با دمای بالا و با بخار و خلاء تولید می شود. با این ماده می توان بسیاری از محصولات تجاری، لاستیک استایرن – بوتادین ، استایرن– بوتادین لاتکس تولید می شود.
واکنش های شیمیایی لازم است که با دقت هر چه بیشتری به انجام برسد. واکنش های شیمیایی را می توان گسترده و متنوع کرد تا بعدها محصولات پلاستیکی هرچه بیشتری را تولید کرد.
ماده مشتق از فراورده های نفتی و گاز طبیعی
استایرن یک ماده مشتق از فراورده های نفتی و گاز طبیعی بوده و در ساخت و تولید بسیاری از مواد شیمیایی مختلف از آن استفاده می شود. یک ماده شیمیایی کاربردی که در ساخت و طراحی پلیمرها استفاده می شود. اکثر لاستیک های مصنوعی با استفاده از این ماده طراحی و تولید می شود.
امروزه از فراورده های نفتی و گاز طبیعی بسیاری از مشتقات پلاستیکی استخراج می شود. استایرن ماده مقاومی است و کاربرد گسترده و متنوعی دارد و به همین دلیل در بسیاری از صنایع به کار می رود.
با پلیمراسیون می توان محصولات و کالاهای پلاستیکی مختلفی را تولید کرد. البته هر چقدر که ساختار شیمیایی این ماده شیمیایی غیر قابل نفوذ باشد به همان اندازه مواد و کالاهای پلاستیکی نیز بادوام خواهند بود.
بخاطر مشتق بودن فرآورده های نفتی و گاز بشدت مسموم کننده بوده و از این ماده در ساخت ظروف یکبار مصرف مواد غذایی استفاده می شود.
دمای جوش و انجماد
دمای ۱۴۵ سانتیگراد، دمای جوش استایرن شفاف و خالص و بی رنگ بوده و دمای انجماد آن ۶۰ – ۳۰ درجه سانتیگراد است. در صورتی که با سایر مواد شیمیایی به کار برده نشود لازم است که بعد از پلیمراسیون این ماده را انبار کرد.
هر گونه بلع یا استنشاق این ماده موجب برای سیستم عصبی مضر است و تماس آن با پوست و چشم موجب تحریک عضو خواهد شد. البته نسبت به سرطان زایی موارد ابهامی وجود دارد ولی هنوز موارد قطعی آن به اثبات نرسیده است.
بخار این ماده شیمیایی می تواند تا دور دست ها نیز پیش برود و در ضمن نیز اشتعال زا بوده و به همین دلیل نزدیک هر نوع منبع آتش از این ماده استفاده نکنید. آتش حاصله از این ماده را با روش های معمولی می توان خاموش کرد. هنگام کار با این محصول لازم است که مقررات بهداشتی را رعایت کرده و از دستکش و ماسک استفاده کنید.
تاریخچه
استایرن به طور طبیعی در مواد غذایی و گیاهانی مانند دارچین، قهوه، عسل و بادام زمینی وجود دارد. در قیر زغال سنگ نیز وجود دارد که مهندس آلمانی در سال ۱۸۳۹ کشف شد.
استایرن وقتی در معرض اکسیژن، نور و گرما قرار گیرد، به تدریج سفت و محکم می شود که این ماده را اکسید استایرن می نامند. شیمیدان آلمانی، این فرمول را توسعه داد.
صنایع کاربردی
ماده شیمیایی استایرن در صنایع الکترونیک، مراقبت های بهداشتی، خودروسازی، لوازم خانگی، ساختمان سازی و بسته بندی استفاده می شود.
شرکت محب بسپار در فروش پلی استایرن مقاوم (hips) رقم قابل قبولی را کسب کرده و این محصول در سطح داخلی به بسیاری از شرکت های داخلی در مقادیر بسیار زیادی به فروش می رسد.
با صادرات انیدرید فتالیک (PA) به کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی می توان گام بلندی را در جهت کسب درآمدهای ارزی برداشت. شرکت محب بسپار توانسته در صادرات این ماده شیمیایی، جایگاه قابل قبولی را کسب کرده است.
با صادرات دی اکتیل فتالات (DOP) می توان از توان تولیدی شرکت های شیمیایی داخلی به نحو احسن استفاده کرد. شرکت محب بسپار در این مورد می تواند با سایر شرکت ها، دستورالعمل ها و نکات مفید به اشتراک بگذارد.
قیمت پلی استایرن معمولی (GPPS) نسبت به پلی استایرن کمتر بوده و این قضیه بخاطر خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده شیمیایی است.
نتیجه گیری
پلی استایرن حاصل واکنش واکنش دهیدراتاسیون کاتالیزوری اتیلن بنزن با دمای بالا و با بخار و خلاء تولید می شود و حاصل واکنش های شیمیایی فراورده های نفتی و گاز است.
این ماده در تماس با چشم و پوست موجب خارش و تحریک عضو شده و در برخی موارد در مورد سرطان زایی موارد مشکوکی دیده شده ولی این قضیه به اثبات نرسیده است.
از این ماده در بسیاری از صنایع مانند الکترونیک، لوازم خانگی، بسته بندی، استفاده می شود. این ماده به شدت اشتعال زا است و به همین دلیل لازم است که از آن در کنار آتش خودداری شود.